Oszustwo internetowe – jak zabezpieczyć przed nim swoje pieniądze?

Strona główna > Bezpieczeństwo > Oszustwo internetowe

Na użytkowników sieci czyha dziś wiele niebezpieczeństw. W dobie cyfryzacji, kiedy zakupy online oraz bankowość elektroniczna stały się codziennością, oszustwa internetowe zyskują na sile. Przestępcy stosują coraz bardziej wyrafinowane metody, aby wyłudzić pieniądze od niczego niepodejrzewających użytkowników. W obliczu tych zagrożeń kluczowe staje się zrozumienie, jak skutecznie chronić swoje finanse i uniknąć pułapek zastawianych w sieci. Jak użytkownicy Internetu mogą się dziś bronić? Co robić, by uniknąć ryzyka kradzieży tożsamości?

Oszustwo internetowe to przestępstwo, które wykorzystuje Internet do oszukiwania ludzi, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Przestępstwa internetowe mogą przyjmować różne formy, w tym m.in.: phishing, oszustwa aukcyjne czy kradzież danych osobowych. Celem tych działań jest co do zasady wyłudzenie pieniędzy lub danych osobowych.

W Kodeksie karnym ustawodawca definiuje oszustwo komputerowe – zgodnie z treścią art. 287:

§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych, lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Phishing to jedna z najczęściej stosowanych metod oszustwa, w której przestępcy podszywają się pod znane instytucje, takie jak banki czy firmy kurierskie. Wysyłają oni fałszywe wiadomości phishingowe (e-mail lub SMS-y), zachęcając ofiary do kliknięcia linków prowadzących do sfałszowanych stron internetowych, które do złudzenia przypominają te prawdziwe. Po zalogowaniu się w takim serwisie dochodzi do wyłudzenia wrażliwych danych osobowych (np. PESEL, numer karty kredytowej itd.).

Scam to oszustwo, które polega na wprowadzeniu odbiorcy w błąd poprzez atrakcyjne oferty, często związane z zakupem produktów lub udziałem w loteriach. Przykłady obejmują fałszywe loterie czy sprzedaż podróbek drogich towarów. Celem jest uzyskanie korzyści finansowych poprzez manipulację emocjonalną.

W tym przypadku oszuści internetowi wystawiają przedmioty na sprzedaż po atrakcyjnych cenach, ale po dokonaniu płatności nie wysyłają towaru. Oszukani w ten sposób często nie mają możliwości dochodzenia swoich praw, ponieważ sprzedawcy mogą być anonimowi.

Ransomware to złośliwe oprogramowanie, które blokuje dostęp do systemu lub plików użytkownika i żąda okupu za ich odblokowanie. Przestępcy wykorzystują różne techniki, aby zainfekować urządzenia użytkowników, często poprzez załączniki w e-mailach lub złośliwe linki.

W tym przypadku przestępcy uzyskują dostęp do danych osobowych (np. numerów PESEL, danych kart kredytowych) i wykorzystują je do dokonania oszustw finansowych lub otwierania kont bankowych na nazwisko ofiary.

Choć każdy z tych rodzajów oszustw ma swoje specyficzne metody działania i cele, ich wspólnym mianownikiem jest chęć wyłudzenia pieniędzy lub danych osobowych.

Cyberprzestępcy stosują różnorodne metody i techniki, aby osiągnąć swoje cele. Na ogół są do tego odpowiednio przygotowani, działają w grupach i na dużą skalę. Niestety ich metody są coraz częściej bardziej złożone i wyrafinowane, co sprawia, że oszustwa internetowe stają się skuteczniejsze.

Wielu cyberprzestępców wykorzystuje techniki manipulacji, aby nakłonić ofiary do ujawnienia poufnych informacji. Znajomość psychologii oraz umiejętność budowania zaufania są kluczowe w działaniach takich jak chociażby phishing, gdzie oszuści starają się zdobyć dane osobowe lub dostęp do systemów.

Cyberprzestępcy często dysponują zaawansowaną wiedzą na temat systemów komputerowych, sieci oraz programowania. Umiejętności te pozwalają im na tworzenie złośliwego oprogramowania, wykorzystywanie luk w zabezpieczeniach oraz przeprowadzanie skomplikowanych ataków. Stale też dostosowują swoje metody do zmieniającego się krajobrazu technologicznego i zabezpieczeń. W miarę jak organizacje wdrażają nowe środki ochrony, przestępcy rozwijają bardziej wyrafinowane techniki ataków, co czyni ich działalność nieustannie ewoluującą.

Oszustwa internetowe mają poważne konsekwencje zarówno dla ofiar, jak i dla przestępców. Zacznijmy jednak od poszkodowanych. Oszustwo internetowe może dla nich oznaczać:

• Straty finansowe – ofiary oszustw internetowych często tracą znaczące sumy pieniędzy. Mogą to być oszczędności życia, które przestępcy wykradli z kont bankowych lub znacznej wielkości kredyt bądź pożyczka, wyłudzone na ich nazwisko.
• Kradzież tożsamości – przestępcy mogą wykorzystać dane osobowe ofiary do zaciągania kredytów, otwierania kont bankowych czy dokonywania zakupów na jej koszt. Oszukani muszą zmagać się z problemami prawnymi i finansowymi, co często wiąże się z długotrwałym procesem udowadniania swojej niewinności.
• Problemy prawne – ofiary oszustw mogą również napotkać trudności związane z historią kredytową oraz koniecznością walki o odzyskanie dobrego imienia. Proces naprawy reputacji i historii kredytowej jest często skomplikowany i czasochłonny.

Jakie mogą być konsekwencje dla przestępców? Cyberprzestępcy ryzykują poważnymi konsekwencjami prawnymi, w tym karą pozbawienia wolności. Mogą być poszukiwani przez organy ścigania na całym świecie, co zwiększa ryzyko aresztowania i postawienia przed sądem. Współpraca międzynarodowa w zwalczaniu cyberprzestępczości sprawia, że ukrycie się przed wymiarem sprawiedliwości staje się coraz trudniejsze.

Stosuj hasła, które są trudne do złamania, zawierające kombinację małych i wielkich liter, cyfr oraz znaków specjalnych. Ważne jest również, aby nie używać tych samych haseł do różnych kont oraz regularnie je zmieniać. Korzystanie z menedżera haseł może pomóc w zarządzaniu unikalnymi hasłami.

Zawsze sprawdzaj adresy e-mail oraz linki przed kliknięciem. Unikaj odpowiadania na podejrzane wiadomości i nigdy nie podawaj swoich danych osobowych na stronach, które nie są zweryfikowane.

Ogranicz udostępnianie swoich danych osobowych w Internecie. Nigdy nie ujawniaj danych swoich kont, takich jak hasło, nawet w rozmowach telefonicznych, wiadomościach SMS ani e-mailach. Przechowuj ważne dokumenty w bezpiecznym miejscu i usuwaj te, które nie są już potrzebne.

Utrzymuj swoje oprogramowanie oraz systemy operacyjne w najnowszej wersji. Aktualizacje często zawierają poprawki bezpieczeństwa, które chronią przed nowymi zagrożeniami. Ignorowanie uaktualnień może prowadzić do podatności na ataki cybernetyczne.

Zainstaluj i regularnie aktualizuj oprogramowanie antywirusowe oraz zapory sieciowe (firewall). Programy te pomagają w wykrywaniu i blokowaniu złośliwego oprogramowania oraz innych zagrożeń związanych z cyberprzestępczością.

Zwracaj uwagę na wszelkie podejrzane aktywności związane z Twoimi kontami online. Regularnie monitoruj swoje konta bankowe oraz profile w mediach społecznościowych, aby szybko zauważyć ewentualne nieautoryzowane działania. Regularnie zwiększaj swoją wiedzę w tematach najnowszych zagrożeń w sieci, aby lepiej przygotować się na ewentualne ataki.

Gdy staniesz się ofiarą oszustwa internetowego, pierwszym krokiem powinno być jak najszybsze zgłoszenie sprawy odpowiednim organom. Zawiadomienie o przestępstwie możesz złożyć w najbliższej jednostce policji. Alternatywą jest również zgłoszenie oszustwa do CERT Polska lub innych instytucji zajmujących się cyberbezpieczeństwem.

Ważne jest, aby zebrać jak najwięcej dowodów, takich jak adresy URL, dane sprzedającego, a także wszelką korespondencję związaną z transakcją. Zabezpieczenie tych informacji pomoże w dochodzeniu i może przyczynić się do wykrycia sprawcy.

Równocześnie warto skontaktować się z informatykiem, który oceni sytuację i sprawdzi, czy Twoje urządzenia nie są nadal narażone na ataki. Specjalista pomoże zrozumieć, które dane mogły zostać skradzione i jakie kroki należy podjąć, aby zabezpieczyć się przed dalszymi zagrożeniami. Nie można również zapomnieć o monitorowaniu swoich kont bankowych oraz kart kredytowych. W przypadku zauważenia nieautoryzowanych transakcji należy niezwłocznie powiadomić bank i zablokować dostęp do konta.