Jaki jest wiek emerytalny w Polsce i jak zmieniał się on na przestrzeni lat?

Strona główna > Emerytura > Wiek emerytalny w Polsce

Polska, podobnie jak wiele innych krajów europejskich, zmaga się z problemami związanymi ze starzejącym się społeczeństwem oraz rosnącymi kosztami obsługi systemu emerytalnego. W ciągu ostatnich lat wiek emerytalny zmieniano kilkukrotnie, co miało na celu dostosowanie go do aktualnych realiów społecznych i ekonomicznych. Czy obecny moment przejścia na emeryturę odpowiada tym realiom? Czy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej planuje kolejne reformy systemu emerytalnego?

Wiek emerytalny w Polsce istotnie zmieniał się na przestrzeni lat. Od reformy wprowadzającej nowy system emerytalny minęło wprawdzie 25 lat, jednak po przeprowadzonej w 2017 roku modyfikacji, skutkującej obniżeniem wieku emerytalnego, wróciliśmy do punktu wyjścia.

W 1999 roku wprowadzono istotną reformę systemu emerytalnego, która miała na celu zrównoważenie finansów publicznych oraz dostosowanie systemu do zmieniającej się demografii. Reforma ta wprowadziła nowy model emerytalny, który opierał się na trzech filarach: państwowym, pracowniczym i prywatnym. W ramach reformy wiek emerytalny dla kobiet ustalono na 60 lat, a dla mężczyzn na 65 lat.

W 2013 roku rząd PO-PSL wprowadził reformę ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która stopniowo podnosiła wiek emerytalny do 67 lat dla obu płci. Plan zakładał, że wiek ten miał wzrastać o trzy miesiące rocznie, osiągając docelowe wartości do 2020 roku dla mężczyzn i do 2040 roku dla kobiet. Zmiany te były odpowiedzią na rosnące wydatki związane z systemem emerytalnym oraz wydłużającą się średnią długość życia Polaków.

W 2017 roku rząd PiS zdecydował o obniżeniu wieku emerytalnego do wcześniejszych poziomów, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Zamysł ten był wynikiem obietnicy wyborczej i spotkał się z dużym poparciem społecznym. Wprowadzenie zmian miało na celu poprawę sytuacji osób starszych, które często borykały się z problemami zdrowotnymi i trudnościami w znalezieniu pracy w późniejszym wieku.

Decyzja o ponownym obniżeniu wieku emerytalnego nie spotkała się jednak z pozytywną opinią ekspertów – wskazywali oni i nadal wskazują na potencjalne zagrożenia dla stabilności finansowej systemu emerytalnego oraz dalszy spadek wysokości świadczeń emerytalnych.

Wiek emerytalny kobiet w Polsce wynosi 60 lat, podczas gdy mężczyźni muszą oczekiwać na emeryturę do ukończenia 65 lat. Obecnie obowiązujące przepisy ustawy emerytalnej ponownie zakładają różnicowanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn, co budzi szereg pytań dotyczących równości płci i sprawiedliwości społecznej. Wcześniejsza reforma, zaprowadzona przez rząd PO-PSL w 2013 roku zakładała zrównanie wieku emerytalnego dla obu płci i podniesienie wieku emerytalnego. Rząd PiS w 2017 roku zdecydował się jednak odwrócić reformę poprzedników i przywrócić stan poprzedni.

Jakie będą tego konsekwencje? Z pewnością odbije się to na wysokości świadczeń emerytalnych, które otrzymywać będziemy na emeryturze. Zauważalne to będzie szczególnie w przypadku kobiet – niższy o 5 lat wiek emerytalny w połączeniu ze stale wydłużającą się średnią długością życia spowoduje, że emerytury wielu kobiet będą zbliżone do minimalnego świadczenia.

Co jeśli wyliczona przez ZUS emerytura będzie poniżej najniższej emerytury? Od 1 marca 2024 roku najniższa emerytura wynosi 1 780,96 zł. Prawo do niej przysługuje osobom, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny oraz spełniają określone wymagania dotyczące stażu pracy: 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Jeśli zatem przysługuje nam prawo do emerytury, ale jej wysokość jest niższa od ustawowego minimum, ZUS automatycznie podwyższy świadczenie i przyzna nam emeryturę minimalną.

Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapewnia, że przynajmniej na ten moment nie ma planów podwyższenia wieku emerytalnego ani jego zrównania dla kobiet i mężczyzn. Rząd skupia się obecnie na zachętach do dobrowolnego pozostawania na rynku pracy przez seniorów i wprowadzeniu zmian na rynku pracy, które będą lepiej wspierały starszych pracowników.

Musimy się jednak liczyć z tym, że prędzej czy później Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej będzie zmuszone do wprowadzenia pewnych zmian i to mimo spodziewanego braku przyzwolenia społecznego. Obserwowane od dawna negatywne trendy demograficzne oraz stale rosnącą średnia długość życia niestety pozwalają przypuszczać, że zmiany te wydarzą się raczej prędzej niż później.

Obserwując zmiany zachodzące w wielu systemach emerytalnych oraz publikowane przez GUS dane demograficzne, coraz częściej zadajemy sobie pytanie, co dalej z wiekiem emerytalnym w Polsce. Nie da się ukryć, że na tle Europy jest on stosunkowo niski, a obrany kilka lat temu kierunek zmian jest odwrotny względem kierunku, w jakim zmierza większość krajów w Europie.

Wiek emerytalny osiągany przez kobiety w wybranych krajach:

Wiek emerytalny osiągany przez mężczyzn w wybranych krajach:

Nowy wiek emerytalny z pewnością w najbliższych latach będzie dyskutowany w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Niska dzietność oraz szybko starzejące się społeczeństwo prędzej czy później wymuszą stosowne zmiany w polskim systemie emerytalnym.

W przypadku zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, kobiety przechodziłyby na emeryturę dopiero w wieku 65 lat. Zmiana taka niewątpliwie mogłoby pozytywnie wpłynąć na wydolność systemu emerytalnego, szczególnie biorąc pod uwagę dziesięcioprocentową przewagę populacji kobiecej w grupie wiekowej 60-65 lat. Dłuższy okres odprowadzania składek przełożyłby się ponadto na wysokość świadczeń wypłacanych kobietom.

Różnicowanie wieku emerytalnego ze względu na płeć to cecha charakterystyczna wielu europejskich systemów emerytalnych, jednak wyraźnie widać tendencję równania momentu przejścia na emeryturę przez kobiety i mężczyzn. Na krok taki zdecydowały się w ostatnich latach m.in. Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja czy Litwa.

Prognozy emerytalne dla osób, które dopiero wchodzą lub w ostatnich latach weszły na rynek pracy, nie są zbyt optymistyczne. Stopa zastąpienia (wskaźnik określający, jaki procent ostatniego wynagrodzenia będzie stanowić emerytura) z roku na rok spada i według licznych prognoz w 2060 roku może wynieść ok. 20%. Konieczne jest tym samym samodzielne gromadzenie kapitału na przyszłość.

Jak oszczędzać na emeryturę? Regularnie i zgodnie z indywidualną strategią – uwzględniającą możliwości finansowe, posiadaną wiedzę finansową oraz apetyt na ryzyko. Możesz postawić na lokaty w bankach krajowych i zagranicznych (sprawdź aktualną ofertę Raisin) i obligacje skarbowe. Jeśli akceptujesz wyższy poziom ryzyka, rozważ również ETF-y, fundusze inwestycyjne, obligacje korporacyjne czy akcje.