Prywatna emerytura jako zabezpieczenie emerytalne w Polsce

Strona główna > Emerytura > Prywatna emerytura

W obliczu zmieniającej się sytuacji demograficznej w Polsce samodzielne oszczędzanie na emeryturę staje się wręcz koniecznością. Prywatna emerytura nie tylko pozwala na uniezależnienie się od świadczenia z państwowego systemu, ale też daje poczucie bezpieczeństwa i kontroli nad własną sytuacją finansową. Jak zapewnić sobie dotychczasowy standard życia po ustaniu pracy zarobkowej? Które produkty wybrać, aby skorzystać z ulg podatkowych i cieszyć się większymi korzyściami finansowymi?

Polski system emerytalny opiera się na zasadzie zdefiniowanej składki i składa się z trzech filarów, które mają na celu zapewnienie obywatelom środków na utrzymanie po ustaniu pracy zarobkowej. O jakich konkretnie filarach mowa?

Pierwszy filar to system repartycyjny, w którym składki emerytalne są pobierane od wynagrodzeń pracowników i przekazywane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Emerytury wypłacane z tego filaru zależą od wysokości wpłaconych składek oraz długości okresu składkowego. Środki nie są gromadzone na indywidualnych kontach, lecz przeznaczane na bieżące wypłaty dla obecnych emerytów. Po osiągnięciu wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) można przejść na emeryturę, która jest wypłacana do końca życia. To właśnie tu trafia 12,22% wynagrodzenia.

Drugi filar obejmuje subkonto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, które tworzone jest automatycznie ze zwykłym kontem emerytalnym i OFE. Do II filaru trafia 7,3% składki emerytalnej. Jeśli ubezpieczony nie korzysta z OFE, całość składki trafia na subkonto w ZUS. W przeciwnym razie składka jest dzielona i 4,38% trafia na subkonto, a 2,92% na OFE. Warto zaznaczyć, że w tym przypadku ubezpieczonemu przysługuje możliwość skorzystania z oferty samodzielnie wybranego podmiotu.

Trzeci filar umożliwia gromadzenie dodatkowych środków na emeryturę. Składa się z różnych produktów, takich jak Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) czy Pracownicze Programy Emerytalne (PPE). Produkty te oferują różne przywileje podatkowe – np. ulga podatkowa IKZE czy brak podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki), co czyni je atrakcyjnymi dla osób planujących swoją przyszłość finansową.

Perspektywy dla przyszłych emerytów w Polsce niestety nie rysują się zbyt optymistycznie, zwłaszcza w kontekście rosnącej liczby seniorów oraz wyzwań demograficznych. Z danych GUS wynika, że w 2023 roku na 37,6 mln mieszkańców Polski, blisko 9,9 mln stanowiły osoby w wieku przynajmniej 60 lat (26,3%). Zgodnie z prognozami, w 2050 roku osoby powyżej 60. roku życia stanowić będą aż 37,37% populacji, co stawia przed systemem emerytalnym ogromne wyzwania .

Wzrost liczby emerytów przy jednoczesnym spadku liczby osób aktywnych zawodowo niestety prowadzi do obniżenia wysokości świadczeń przyszłych emerytów. Jak wysokie będzie świadczenie kogoś, kto na emeryturę przejdzie dopiero za 20 czy 30 lat? Niestety wyniesie zaledwie ułamek ostatniego wynagrodzenia. Zakładając, że osoba taka będzie pracowała do 67 roku życia, przeciętna stopa zastąpienia spadnie w 2060 roku do zaledwie 28,7%. Jeśli wiek emerytalny zostanie utrzymany na obecnym poziomie (60 dla kobiet i 65 dla mężczyzn), może to być nawet 18,7% !

Oznacza to, że osoba zarabiająca przed przejściem na emeryturę 5000 zł brutto, otrzyma świadczenie w wysokości zaledwie 935 zł brutto. W jeszcze gorszej sytuacji będą osoby, które zarabiają minimalną krajową czy nawet osoby prowadzące działalność gospodarczą, odprowadzające składki od 60% przeciętnego wynagrodzenia. Co zrobić, by temu zaradzić? Gromadzić dodatkowe środki we własnym zakresie, nawet gdyby miały to być niewielkie kwoty. W perspektywie 10-30 lat regularnie odkładane środki pozwolą zgromadzić spory kapitał.

Prywatna emerytura to forma zabezpieczenia finansowego na starość, która pozwala na gromadzenie kapitału na przyszłą emeryturę niezależnie od państwowego systemu. Osoby, które nie mają możliwości lub nie chcą polegać wyłącznie na ZUS-ie, mogą zdecydować się na oszczędzanie na własną rękę i w ten sposób zapewnić sobie dodatkowe pieniądze i wyższy standard życia na emeryturze.

Wysokość dodatkowego świadczenia, które wypracujesz w ramach prywatnej emerytury, zależy przede wszystkim od systematyczności oszczędzania, odkładanych kwot pieniędzy oraz wyboru odpowiednich produktów finansowych. Możesz się zdecydować na bezpieczne lokaty, konta oszczędnościowe i obligacje skarbowe, postawić na fundusze inwestycyjne lub niosące nieco większe ryzyko – akcje. Kluczowy jest też czas – im wcześniej zaczniesz odkładać pieniądze, tym większe będą szanse, że zgromadzisz kwotę odpowiadającą Twoim potrzebom, a więc taką, która zapewni Ci komfortowe życie na emeryturze.

Prywatna emerytura to szereg zalet, wśród nich wymienić można następujące kwestie:

1. Elastyczność oszczędzania – prywatne konta emerytalne, takie jak IKE i IKZE, pozwalają na dostosowanie wysokości i częstotliwości wpłat. Ich wysokość zależy wyłącznie od Twoich indywidualnych możliwości finansowych oraz ustawowych limitów. Możesz odkładać zarówno niewielkie kwoty co miesiąc, jak i większe sumy raz w roku.
2. Korzyści podatkowe – oszczędzając z wykorzystaniem dedykowanych produktów emerytalnych, możesz skorzystać z pewnych preferencji podatkowych – tj. zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych czy ulgi podatkowej na IKZE – możesz odliczyć wpłaty od podstawy opodatkowania w rocznym zeznaniu podatkowym.
3. Dziedziczenie zgromadzonych środków – środki zgromadzone na prywatnych kontach emerytalnych są dziedziczne, co oznacza, że w przypadku śmierci właściciela, zostaną przekazane bliskim.
4. Brak ograniczeń wiekowych – wybierając IKE lub IKZE nie trzeba się obawiać, że po osiągnięciu pewnego wieku, będzie trzeba zamknąć konto. Nieco inaczej to wygląda w przypadku PPE czy PPK, jednak i w tym przypadku możesz oszczędzać do 70. roku życia.
5. Szerokie możliwości inwestowania – prywatne konta emerytalne dają możliwość inwestowania pieniędzy w różne instrumenty finansowe – zarówno te bezpieczne, jak i bardziej ryzykowne. Dzięki czemu Twój kapitał emerytalny może dynamiczniej rosnąć, a Ty, dzięki odpowiedniej dywersyfikacji, będziesz spać spokojnie.

Odkładać na jesień życia możesz na wiele różnych sposobów i przy wykorzystaniu rozmaitych produktów. Samodzielnie ustalasz zasady, składkę i częstotliwość inwestowania. Biorąc pod uwagę korzyści, jakie oferują dedykowane produkty emerytalne, koniecznie rozważ ich wykorzystanie. O jakich konkretnie produktach mowa?

W zakres IKE wchodzi wiele różnych produktów – lokaty, fundusze, obligacje skarbowe czy nawet akcje, dzięki czemu możesz dostosować sposób inwestowania do własnych preferencji. Wpłaty na Indywidualne Konto Emerytalne nie są odliczane od podstawy opodatkowania, ale po osiągnięciu wieku 60 lat możesz wypłacić zgromadzone środki bez podatku od zysków kapitałowych.

IKZE to kolejny sposób na gromadzenie kapitału na emeryturę i uniknięcie podatku Belki. Musisz jednak wiedzieć, że po ukończeniu 65. roku życia, wypłacone środki zostaną obciążone zryczałtowanym podatkiem w wysokości 10%. Wynika to z faktu, że wpłaty na IKZE możesz co roku odliczać w PIT i dzięki temu cieszyć się sporym zwrotem podatku.

OIPE to stosunkowo nowy element polskiego systemu emerytalnego, wprowadzony w 2023 roku. Produkt ten ma na celu umożliwienie gromadzenia kapitału w ramach unijnego systemu emerytalnego i działa na podobnych zasadach jak IKE. Jest to tym samym kolejny produkt, który pozwala inwestować bez Belki w ramach ustawowego limitu.

PPK to program oszczędnościowy, który jest obowiązkowy dla pracodawców i dobrowolny dla pracowników. W ramach PPK zarówno pracownik, jak i pracodawca wpłacają składki w wysokości odpowiednio 2% (maksymalnie 4%) i 1,5% (maksymalnie 4%) wynagrodzenia brutto, które są następnie inwestowane w różne produkty finansowe – najczęściej fundusze inwestycyjne. Pracownicy mogą liczyć też na dodatkowe dopłaty ze strony państwa – tj. wpłatę powitalną w wysokości 250 zł i dopłaty roczne w wysokości 240 zł.

Pracowniczy Program Emerytalny to kolejny pracowniczy system oszczędzania, który może, ale nie musi być oferowany przez pracodawcę jako forma dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego dla pracowników. To, co odróżnia go od PPK to fakt, że składki są opłacane przez pracodawcę (do 7% wynagrodzenia brutto). Pracownik może się też zdecydować na składkę dodatkową, która będzie potrącana z jego wynagrodzenia.

Wybór odpowiedniego rozwiązania do odkładania na prywatną emeryturę zależy od indywidualnych potrzeb i możliwości – nie każdy bowiem może korzystać z PPK czy PPE. Co więcej, każdy z dostępnych produktów emerytalnych ma zalety i ograniczenia, dlatego definiując swoją strategię emerytalną, weź je pod uwagę.

Prywatna emerytura wymaga planowania, dlatego nie odkładaj tego w czasie. Już dziś zaplanuj swój indywidualny program emerytalny, otwórz odpowiednie konto lub konta i zacznij budowę swojego dodatkowego kapitału emerytalnego. Jak przygotować strategię oszczędzania krok po kroku?

Zastanów się, jak chcesz żyć na emeryturze. Ustal, jakie wydatki przewidujesz oraz jakie przychody będą Ci potrzebne do komfortowego życia. Określenie celów pomoże Ci w dalszym planowaniu.

Zorientuj się, jakie produkty emerytalne są dostępne na rynku i co oferuje Ci Twój pracodawca, o ile go masz. Analizując dostępne opcje, weź pod uwagę nie tylko zakres oferty i opinie klientów, ale również wysokość opłat manipulacyjnych i kosztów prowadzenia rachunku.

Na podstawie swoich ustaleń, wybierz najlepsze dla siebie produkty emerytalne i rozpocznij regularne wpłaty. Pamiętaj o systematyczności i dostosowaniu wysokości składek do swoich możliwości finansowych i założonych celów.

Regularnie sprawdzaj stan swoich oszczędności oraz stopy zwrotu. Nie obawiaj się też zmiany dotychczasowej strategii inwestowania – z biegiem lat prawdopodobnie będziesz w stanie odkładać więcej pieniędzy, zmieni się Twój profil ryzyka, a także wiedza o zasadach funkcjonowania rynków finansowych.

Planowanie oszczędzania na emeryturę wymaga przemyślenia i zaangażowania, ale warto się na takie poświęcenie zdecydować, gdyż ma ono szansę zapewnić Ci w przyszłości pożądany komfort finansowy i poczucie bezpieczeństwa.

Źródła:

1. Minister do Spraw Polityki Senioralnej, Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za 2023 r. https://das.mpips.gov.pl/source/2024/Informacja%20o%20sytuacji%20osob%20starszych%20w%20Polsce%20za%202023%20r..pdf [dostęp 06.12.2024]

2. Jarosław Oczki, Jak zatroszczyć się o zabezpieczenie na starość osób o niskich dochodach? https://www.zus.pl/documents/10182/874079/13+-+Jak+zatroszczy%25C4%2587+si%25C4%2599+o+zabezpieczenie+na+staro%25C5%259B%25C4%2587+os%25C3%25B3b+o+niskich+dochodach.pdf/d3c3bb66-5784-44b2-bf1a-d98528603e60 [dostęp 06.12.2024]