Benchmark – co to jest w kontekście inwestowania?

Strona główna > Poradnik inwestowania > Co to jest benchmark?

Każdy inwestor powinien uzależniać swoje decyzje od bieżącej analizy porównawczej. Jest to konieczne, ponieważ przychody uzyskiwane z inwestycji są wartościami względnymi. Nie sposób przykładowo stwierdzić, czy 5% zysku to dużo, czy też mało. Wiele zależy od punktu odniesienia, który przyjmujemy.

Odpowiedzmy na pytanie, co to jest benchmark i jakie ma znaczenie w kontekście inwestowania – zarówno we własny biznes, jak i różne instrumenty finansowe czy inne aktywa. Poznajmy różne rodzaje benchmarkingu, a także etapy i cele jego wykorzystywania.

Zacznijmy od pojęcia „benchmark”. Definicja wskazuje, że jest to pewien wzorzec, punkt odniesienia, do którego porównujemy własne inwestycje i ich wyniki. Mogą wyznaczać go m.in. wskaźniki referencyjne, wartości liczbowe i indeksy – np. akcji, obligacji czy towarów. Pierwszym przedsiębiorstwem, które świadomie posłużyło się benchmarkiem (w 1979 roku), była amerykańska firma Rand Xerox.

Benchmark to dowolny przedmiot porównania, który może służyć jako wzór. Często punktem odniesienia jest inna firma z tej samej branży – np. lider na rynku. Benchmarkiem dla inwestorów mogą być także m.in. następujące wskaźniki:

• indeksy giełdowe WIG i WIG20 – dla polskiej giełdy papierów wartościowych,
• indeks giełdowy S&P500 – dla akcji amerykańskich,
• MSCI World – indeks dla akcji na rynku światowym,
• MSCI Emerging Markets – indeks dla rynków wschodzących,
• Bloomberg commodity index – indeks dla surowców,
• wskaźnik inflacji i stopy referencyjnej NBP – dla lokat, kont oszczędnościowych czy obligacji,
• dane GUS czy NBP – np. dotyczące zmiany cen nieruchomości.

Benchmarking to metoda porównawcza, w ramach której wykorzystywany jest benchmark. Najczęściej stanowi narzędzie pozwalające udoskonalać różne procesy zarządzania przedsiębiorstwem – poprzez naśladowanie najlepszych praktyk rynkowych. Benchmarking może także wspierać podejmowanie decyzji inwestycyjnych niezwiązanych z prowadzeniem biznesu.

Jest to modelowy portfel aktywów (np. spółek z indeksu WIG20), który służy jako punkt odniesienia dla osiąganych wyników funduszy inwestycyjnych. Pozwala ocenić efektywność zarządzania funduszem przez daną instytucję, np. TFI.

Każdy fundusz ma swój benchmark, lecz niektóre (aktywne/indeksowe) dążą do jego pobicia, czyli osiągnięcia lepszego wyniku, natomiast inne (pasywne) wiernie go odwzorowują. Inwestowanie oparte na benchmarkach pozwala ograniczyć ryzyko straty kapitału.

Istnieją różne rodzaje benchmarkingu, w zależności od tego, co jest przedmiotem analizy porównawczej. Na najbardziej ogólnym poziomie możemy wyróżnić benchmarking wewnętrzny i zewnętrzny.

Benchmarking wewnętrzny służy przedsiębiorcom do porównywania różnych aspektów działalności gospodarczej w swojej firmie. Najczęściej ta metoda znajduje zastosowanie w dużych organizacjach, które mają wiele filii, oddziałów, departamentów, zakładów czy działów. Wewnętrzny benchmarking umożliwia porównanie wyników zarządzania w każdym z takich punktów. Analiza porównawcza dotyczy własnych procesów, w tym wydajności i efektywności pracy, marketingu, logistyki, obiegu dokumentów, komunikacji, obsługi klienta itp.

Główną zaletą benchmarkingu we własnym przedsiębiorstwie jest łatwy dostęp do danych. Wadę stanowi natomiast to, że nie można sprawdzić, jak wypada firma na tle konkurencji oraz przeprowadzić na tej podstawie identyfikacji obszarów wymagających poprawy.

Benchmarking w kontekście prywatnych inwestycji może natomiast polegać na tym, aby porównać uzyskane wyniki z założoną wcześniej przez inwestora strategią, celami czy własnymi wynikami. Benchmarkiem może być konkretny portfel inwestycyjny lub znajdujące się w nim instrumenty finansowe, które zapewniają wyższe zyski w porównaniu do pozostałych.

Benchmarking zewnętrzny zakłada porównanie wyników przedsiębiorstwa/inwestycji w zestawieniu z rezultatami innych firm, inwestorów, alternatywnych portfeli inwestycyjnych czy odmiennych rodzajów instrumentów. Ten rodzaj benchmarkingu często opiera się na obiektywnych wskaźnikach, np. indeksach giełdowych.

Benchmarking konkurencyjny

Benchmarking konkurencyjny polega na tym, aby zestawić własne wyniki z tymi, które uzyskują inne podmioty z danej branży. Firma porównuje z najlepszymi konkurentami własną wydajność, produkty czy efektywność różnych procesów. Dostęp do danych porównawczych najczęściej jest mocno utrudniony, ponieważ konkurencyjna firma nie musi ich ujawniać. Może ją do tego skłonić propozycja nawiązania partnerskiej współpracy.

Ten rodzaj benchmarkingu polega też na porównaniu własnych wyników inwestycyjnych do tych, które osiągają inni inwestorzy. Jeśli np. dana osoba inwestuje w konkretny fundusz akcyjny, może wtedy sprawdzić, jak wypada on na tle innych funduszy o zbliżonym poziomie ryzyka.

Benchmarking funkcjonalny

Polega na porównaniu konkretnej funkcji, procesu, metod, usług, produktów czy strategii w stosunku do przedsiębiorstwa, które nie stanowi bezpośredniej konkurencji – np. działa w innej branży. Taka firma może być bardziej skłonna do ujawnienia potrzebnych danych, ponieważ wiąże się to dla niej z mniejszym zagrożeniem. Rozwiązania stosowane w innych branżach nie zawsze są jednak uniwersalne i nie muszą się sprawdzić w firmie z danego sektora.

Inwestor może także wykorzystać benchmarking funkcjonalny, aby porównać strategie i narzędzia inwestycyjne do tych, które stosują osoby inwestujące w inne klasy aktywów. Może np. wziąć pod uwagę instrumenty zarządzane aktywnie, nawet jeśli dotychczas inwestował tylko w fundusze pasywne.

Benchmarking strategiczny

Ten rodzaj benchmarkingu skupia się wyłącznie na porównaniu strategii, którą stosują inne przedsiębiorstwa (liderzy) czy inwestorzy z tej samej branży. Benchmarking strategiczny wspiera budowanie wieloletniego planu działań biznesowych czy inwestycyjnych.

Benchmarking produktowy

Benchmarking produktowy sprawdza się przed wprowadzeniem produktów na rynek, a także w celu udoskonalenia swojej oferty. Pozwala zidentyfikować dobre praktyki konkurencji, m.in. w zakresie receptury, technologii, opakowania czy marki. Inwestor może także porównać różne produkty inwestycyjne, m.in. pod kątem zysków, ryzyka, płynności czy kosztów zarządzania. Istnieje również możliwość porównania ze sobą kont maklerskich u różnych brokerów czy tych samych aktywów o odmiennych cechach, np. obligacji 10-letnich i 4-letnich.

Benchmarking jest procesem, który należy świadomie zaplanować, obserwować i udoskonalać. Można podzielić go na następujące etapy:

• Planowanie – określenie m.in. przedmiotu i zakresu porównania, a także metod i narzędzi pomiarowych.
• Zbieranie danych potrzebnych do przeprowadzenia analizy – może być potrzebna zgoda innych podmiotów na rynku.
• Analiza i agregacja danych – warto posłużyć się na tym etapie odpowiednimi narzędziami analitycznymi.
• Interpretacja wyników – identyfikacja najlepszych praktyk i ich przedstawienie w formie raportu.
• Wdrożenie zmian – na podstawie wniosków z benchmarkingu.
• Proces doskonalenia – idealny benchmark nie będzie taki na zawsze, dlatego warto go cyklicznie aktualizować i udoskonalać.

Po co tak właściwie określa się benchmark? Znaczenie takiego modelowego wzorca polega głównie na tym, aby zidentyfikować obszary wymagające poprawy i je udoskonalić na podstawie wniosków z analizy porównawczej.

Benchmarking pozwala m.in.:

• odkrywać najlepsze rozwiązania na rynku,
• uzyskać przewagę konkurencyjną,
• usprawnić różne obszary działania firmy, w tym proces zarządzania operacyjnego,
• podnieść trafność podejmowanych decyzji inwestycyjnych,
• zwiększyć wydajność i efektywność w firmie,
• zidentyfikować mocne i słabe strony dotychczasowej strategi inwestycyjnej,
• skuteczniej kontrolować koszty,
• niwelować ryzyko inwestycyjne,
• odkryć nowe strategie, narzędzia czy produkty inwestycyjne, których do tej pory nie braliśmy pod uwagę,
• opracować wieloletnią strategię inwestycyjną,
• ocenić dotychczasową efektywność zarządzania funduszem inwestycyjnym.