Wartość bieżąca netto (NPV) – jak jej używać w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych?

Strona główna > Poradnik inwestowania > Wartość bieżąca netto

Planowanie każdej nowej inwestycji warto rozpocząć od oceny efektywności danego przedsięwzięcia. Należy przede wszystkim oszacować okres zwrotu nakładów inwestycyjnych oraz wysokość stopy zwrotu. Przydatnym wskaźnikiem dla każdego inwestora może być NPV. Czym on jest, jak się go oblicza i interpretuje, do czego jest przydatny, a także jakie wiążą się z nim zalety i wady?

NPV (ang. Net Present Value) to skrót, którego polskie odpowiedniki to: wartość bieżąca netto, wartość zaktualizowana netto lub wartość obecna netto. Jest to metoda oceny efektywności ekonomicznej oraz wskaźnik wyznaczony przy jej zastosowaniu. Pozwala określić, czy dana inwestycja jest opłacalna lub nie.

NPV należy do kategorii metod dynamicznych, ponieważ bierze pod uwagę zmienność wartości pieniądza w czasie. Uwzględnia nakłady początkowe oraz przyszłe przepływy pieniężne zdyskontowane do wartości bieżącej na podstawie przyjętej stopy dyskonta. Innymi słowy, wskaźnik NPV pozwala więc przeliczyć przyszłe przepływy gotówkowe (przychody i koszty) na obecną wartość pieniądza. Wskazuje w ten sposób, czy inwestycja przyniesie zysk lub stratę.

Przepływy pieniężne to wpływy i odpływy gotówki (przychody i koszty), które wystąpią w przyszłości – w okresie trwania inwestycji.

Aby zdyskontować przyszłe przepływy pieniężne do wartości bieżącej, należy przyjąć określoną stopę dyskontową wyrażoną w procentach. Wskazuje ona minimalny poziom zwrotu z danej inwestycji, aby inwestor mógł uznać ją za rentowną na podstawie własnych oczekiwań i przy akceptacji danego poziomu ryzyka.

Stopę dyskontową należy ustalić dla każdego pojedynczego okresu, w którym występuje przepływ pieniężny. Przyjęta wartość powinna uwzględniać m.in.:

• koszt kapitału, który trzeba pozyskać, aby zrealizować inwestycję;
• stopy procentowe;
• inflację;
• koszty alternatywne – wysokość zysków, które inwestor traci, jeśli w danym momencie wybiera określoną inwestycję zamiast innych;
• poziom ryzyka inwestycji.

Wraz ze wzrostem przyjętej wartości stopy dyskontowej spada wartość bieżąca netto (NPV).

Metoda NPV pomaga podjąć przemyślane decyzje inwestycyjne. Pozwala przewidzieć, czy dany projekt, inwestycja czy przedsięwzięcie biznesowe zapewni atrakcyjną stopę zwrotu w długoterminowej perspektywie. Jest przydatnym narzędziem w budżetowaniu kapitałowym, księgowości i zarządzaniu finansami. Może również służyć do zaplanowania wcześniejszej emerytury oraz wolności finansowej. Wartość obecna netto bywa także wykorzystywana do obliczania wysokości rat kredytu o stałej racie kapitałowo-odsetkowej.

Aby obliczyć wartość NPV, należy:

• wziąć pod uwagę wartość bieżącą każdego przepływu w kolejnych okresach inwestycji;
• ustalić wartość, jaką przyjmuje dyskontowa stopa procentowa w poszczególnych okresach przedsięwzięcia;
• obliczyć zdyskontowane przepływy gotówkowe dla każdego okresu;
• zsumować wszystkie wartości przepływów pieniężnych;
• pomniejszyć sumę zdyskontowanych przepływów gotówkowych o początkową wartość nakładów niezbędnych do realizacji inwestycji.

Wartość wskaźnika NPV można ustalić za pomocą poniższego wzoru. Pozwala on obliczyć wartość bieżącą netto w pojedynczym okresie t.

NPV = przepływy pieniężne / (1 + i)^t – inwestycja początkowa

i – stopa dyskontowa

t – czas inwestycji w latach

Wartość zaktualizowaną netto pomagają obliczyć różne arkusze kalkulacyjne, w tym Microsoft Excel, w którym znajduje się wbudowana funkcja NPV. Jej składnia jest następująca:

NPV (stopa;wartość1;[wartość2];...)

Aby wskaźnik NPV był użyteczny, niezbędna jest właściwa interpretacja. Wartość wskaźnika może być zerowa, dodatnia lub ujemna. W pierwszym przypadku projekt jest neutralny, czyli nie przynosi zysku ani straty.

Dodatnia wartość NPV (powyżej zera) wskazuje, że stopa zwrotu z danego przedsięwzięcia jest wyższa niż minimalna wymagana i inwestor może spodziewać się zysku – przy uwzględnieniu wkładu początkowego, inflacji, ryzyka i kosztów alternatywnych. Są to jednoznaczne przesłanki, że warto kontynuować projekt, ponieważ prowadzi on do wzrostu zamożności inwestora.

Ujemna wartość bieżąca netto wskazuje natomiast, że projekt przynosi potencjalne straty i jest nierentowny. Nawet jeśli zapewnia dochód, to jest on zbyt mały, aby pokryć koszty oraz osiągnąć satysfakcjonującą stopę zwrotu. Dalsza realizacja inwestycji byłaby nieopłacalna, dlatego warto rozważyć możliwość wycofania się z przedsięwzięcia i skupienia się na alternatywnych inwestycjach.

Wartość bieżąca netto (NPV) jest przydatnym wskaźnikiem analitycznym. Wiąże się z nim wiele zalet, lecz nie jest pozbawiony wad. W poniższej tabeli znajduje się zestawienie najważniejszych plusów i minusów.

• Przydatna metoda określania opłacalności inwestycji.
• Dyskontuje przepływy gotówkowe netto w przyszłych okresach.
• Pozwala porównywać różne projekty pod względem rentowności.
• Uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie.
• Bierze pod uwagę ryzyko inflacji i stopy procentowej.
• Usprawnia długoterminowe planowanie finansowe.
• Nie sprawia trudności interpretacyjnych.
• Uwzględnia całość przepływów pieniężnych – zarówno przychody, jak i koszty.
• Bierze pod uwagę wartość wkładu początkowego.
• Określa wpływ inwestycji na zamożność inwestora.
• Uwzględnia spodziewaną nadwyżkę nad alternatywnym zyskiem.
• Pozwala na łatwe łączenie inwestycji w portfelu inwestycyjnym.

• Subiektywny sposób określania wartości stopy dyskontowej.
• Nie uwzględnia wszystkich ryzyk związanych z inwestycją – np. ryzyka operacyjnego lub rynkowego.
• Jest mniej użyteczny przy nietypowych rodzajach przedsięwzięć.
• Opiera się na założeniach dotyczących przyszłości, które mogą być nietrafne.

Przy ocenie efektywności inwestycji można stosować nie tylko wskaźnik NPV, lecz także IRR (ang. Internal Rate of Return), który określa wewnętrzną stopę zwrotu. Obie te metody uwzględniają zdyskontowane wartości przepływów gotówkowych i biorą pod uwagę zmianę wartości pieniądza w czasie. Zastosowanie wewnętrznej stopy zwrotu sprawia, że wartość NPV jest równa zeru.

Inwestorzy mogą stosować je razem, aby uzyskać bardziej szczegółową analizę opłacalności przedsięwzięcia. Można także wykorzystywać oba wskaźniki osobno na różnych etapach podejmowania decyzji inwestycyjnych. Dany projekt może mieć wysoki wskaźnik NPV, a niski IRR. Oznacza to, że przedsięwzięcie jest rentowne, lecz zapewnia powolne tempo zwrotu.

Wewnętrzna stopa zwrotu określa roczny zwrot, jakiego spodziewa się inwestor. Wskazuje stosunek przepływów pieniężnych netto w danym roku do zainwestowanego kapitału. Pożądany jest stan, w którym stopa IRR przewyższa wartość stopy dyskontowej i zapewnia premię za ryzyko podjęcia inwestycji.

Źródła:

https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Ryzyko_stopy_procentowej_dla_klientow_instytucji_finansowych_73575.pdf [dostęp 08.01.2025]

https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/5193/NOWE_Wytyczne_PGD_PH_2014_2020_podpisane.pdf [dostęp 08.01.2025]

https://www.bankier.pl/wiadomosc/Czym-jest-budzetowanie-kapitalowe-1837781.html [dostęp 08.01.2025]