Jak działa kapitalizacja odsetek w przypadku lokaty?

Kapitalizacja odsetek to mechanizm, który polega na doliczaniu odsetek do kwoty wpłaconego kapitału. W jego rezultacie następuje przyrost środków zdeponowanych na lokacie – bank dopisuje do salda lokaty kwotę należnych odsetek. Jeśli lokata nie zostanie zerwana, w kolejnym okresie odsetki naliczane już będą od tej wyższej kwoty. Zakładając, że oprocentowanie lokaty pozostaje stałe, w każdym kolejnym okresie, odsetki doliczane do kapitału będą większe (tzw. procent składany).

Prześledźmy to na prostym przykładzie: załóżmy, że wpłacamy 10 000 zł na lokatę z oprocentowaniem 6% w skali roku. Dla ułatwienia pomińmy w naszych kalkulacjach podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki). Po roku odsetki wyniosą 600 zł (6% z 10 000 zł). Gdyby odsetki nie były kapitalizowane, po kolejnym roku trwania lokaty otrzymalibyśmy identyczną kwotę.

Jeśli jednak lokata przewiduje kapitalizację odsetek, po roku jej wartość zwiększy się do 10 600 zł (10 000 zł + 600 zł odsetek), a w kolejnym odsetki będą naliczane już od tej zwiększonej kwoty. W rezultacie odsetki będą nieco wyższe – wyniosą 636 zł (6% z 10 600 zł).

Kapitalizacja odsetek przyczynia się tym samym istotnie do zwiększenia zysków posiadacza lokaty i jej efektywnego oprocentowania.

Kapitalizacja odsetek może odbywać się z różną częstotliwością. To właśnie częstotliwość kapitalizacji, obok oprocentowania lokaty, w największym stopniu wpływa na to, jak szybko rosną nasze oszczędności. Najpopularniejsze rodzaje kapitalizacji to:

• kapitalizacja dzienna – powiększenie kapitału o naliczone odsetki następuje każdego dnia;
• kapitalizacja miesięczna – odsetki są naliczane i dodawane do kapitału początkowego co miesiąc;
• kapitalizacja kwartalna – odsetki są naliczane i dodawane do kapitału początkowego co 3 miesiące;
• kapitalizacja półroczna – odsetki są naliczane i dodawane do kapitału początkowego co pół roku;
• kapitalizacja roczna – odsetki są naliczane i dodawane do kapitału początkowego co 12 miesięcy;
• kapitalizacja na koniec okresu – naliczenie odsetek następuje na koniec okresu inwestycji.

To, jak często kapitał początkowy jest powiększany o odsetki, ma ogromny wpływ na efektywność inwestycji. Obowiązuje tu prosta zasada – im częściej następuje kapitalizacja odsetek, tym szybciej rośnie kapitał początkowy inwestora.

Zasadę działania procentu składanego często porównuje się do efektu kuli śniegowej, która z każdym obrotem obrasta w kolejne warstwy śniegu. Dokładnie to samo dzieje się z cyklicznie kapitalizowaną lokatą – z każdym kolejnym okresem dopisywane są do niej coraz większe odsetki.

Działanie procentu składanego prezentuje poniższa tabela. Przedstawia ona, jak na przestrzeni lat zmienia się kwota lokaty (10 000 zł zainwestowane na 6% w skali roku) w przypadku kapitalizacji miesięcznej, kwartalnej, półrocznej i rocznej.

By samodzielnie obliczyć kapitał końcowy, czyli wartość lokaty po kilku latach oszczędzania dla kapitalizacji dziennej, kapitalizacji półrocznej lub jakiejkolwiek innej, skorzystajmy z poniższego wzoru:

K = KO*(1+R/M)^MN

gdzie:

KO: Wartość inwestycji (kwota, którą wpłacasz na lokatę).

R: Roczna stopa procentowa (wyrażona w ułamku dziesiętnym, np. 6% = 0,06).

M: Liczba kapitalizacji w roku (np. 12 dla miesięcznej kapitalizacji, 4 dla kwartalnej).

N: Czas trwania lokaty (wyrażony w latach).

By ułatwić sobie nieco zadanie, można skorzystać z wielu dostępnych w Internecie kalkulatorów.

Wiedząc, na czym polega kapitalizacja odsetek i jak jej częstotliwość wpływa na zysk z lokaty, oczywistym wydaje się, że najrozsądniejszą decyzją będzie wybór lokat oferujących dzienne lub miesięczne dopisywanie odsetek.

Częstsza kapitalizacja odsetek ma również inną istotną zaletę – pozwala niemal bez konsekwencji zerwać lokatę w dowolnym momencie. W przypadku kapitalizacji rocznej trzeba liczyć się z tym, że zerwanie lokaty w 11. miesiącu będzie najczęściej jednoznaczne z utratą całości odsetek – bank zwróci nam jedynie zainwestowany kapitał początkowy. Mając lokatę z dzienną kapitalizacją odsetek, obawy takie są zupełnie niepotrzebne. Kapitalizacja odsetek odbywa się tak często, że ewentualne straty są minimalne. Trzeba być jednak świadomym tego, że znalezienie lokat o częstej kapitalizacji odsetek, które jednocześnie pozwolą ulokować oszczędności na dłuższy okres, nie jest wcale proste.

Jednak zawsze przed podjęciem decyzji wskazane jest dokładne zapoznanie się z regulaminem banku i konkretnymi produktami. Aby upewnić się, że to, co zostało przedstawione w marketingu produktu, jest zgodne z rzeczywistością. Wybierając sposób kapitalizacji odsetek, należy wziąć pod uwagę również czas trwania inwestycji, jej cel, proponowane przez bank oprocentowanie oraz potencjalne ryzyka (np. walutowe). Warto pamiętać także o możliwości optymalizacji podatkowej podczas samodzielnego rozliczania podatków.

Przykładowo: Zakładając lokatę na 3 miesiące w maju, wypłata kapitału następuje w sierpniu. Zeznanie podatkowe należy wówczas złożyć do kwietnia następnego roku, więc kapitał brutto może do tego czasu procentować na kolejnej lokacie.