Lokata czy konto oszczędnościowe – co wybrać?

Badanie „Barometr oszczędności 2023” potwierdza, że 78% Polaków ma odłożone pieniądze. Często wynika to z chęci posiadania poduszki finansowej na przyszłość. Najpopularniejszymi sposobami pomnażania oszczędności wśród Polaków jest deponowanie ich na kontach oszczędnościowych (niemal 33% badanych) oraz lokatach (28%). Rzadziej respondenci inwestują w akcje i obligacje (10%), waluty (9%), złoto (5%), a także lokują kapitał w nieruchomościach (5%), czy kryptowalutach (5%) .

Niezależnie od tego, czy miejscem przechowywania Twoich środków będzie konto oszczędnościowe, czy lokata, nie poniesiesz dużego ryzyka utraty kapitału. Zarówno lokata, jak i konto oszczędnościowe objęte są bowiem Bankowym Funduszem Gwarancyjnym (BFG), który chroni depozyty o równowartości kwoty 100 000 EUR. System gwarantowanie depozytów obowiązuje w Polsce i pozostałych krajach Unii Europejskiej. Oznacza to, że nie stracisz swoich pieniędzy, nawet w momencie, gdy bank ogłosi upadłość bez względu na to, czy produkty oszczędnościowe zostały ulokowane w polskim, czy zagranicznym banku.

Zarówno rachunek oszczędnościowy, jak i lokatę założysz online – w bankowości internetowej albo przez aplikację mobilną. Obie formy oszczędzania pieniędzy pozwalają zarabiać dzięki temu, że bank zobowiązuje się do wypłaty odsetek. Są łatwo dostępne – ma je w swojej ofercie zdecydowana większość banków. Umowę o lokatę lub rachunek oszczędnościowy podpiszesz bez zakładania konta osobistego – chociaż niektóre banki tego wymagają. Najczęściej nie naliczają żadnych opłat za ich założenie i prowadzenie.

Aby podjąć świadomy wybór, warto wiedzieć, czym się różni lokata od konta oszczędnościowego. Sprawdźmy najpierw, na czym polega oszczędzanie na rachunku oszczędnościowym.

Odkładanie środków na rachunku oszczędnościowym może być korzystne zwłaszcza przy długoterminowym oszczędzaniu. Nie obowiązuje ściśle ustalony czas trwania umowy – zamykasz rachunek w dowolnym momencie i wypłacasz zgromadzone środki.

Nie obowiązuje też minimalna wysokość wpłaty – przelejesz na rachunek dowolną kwotę, nawet złotówkę. Możesz również dopłacać kapitał do początkowej wartości depozytu, a także wypłacać pieniądze w każdym momencie – bez ryzyka utraty odsetek. Nie blokujesz więc swoich oszczędności, lecz masz do nich na bieżąco dostęp – podobnie jak na zwykłym koncie osobistym.

Naliczanie odsetek od zgromadzonych środków na koncie oszczędnościowym najczęściej odbywa się w cyklu miesięcznym lub kwartalnym. Dzięki temu kapitał rośnie szybciej dzięki procentowi składanemu – co miesiąc lub kwartał bank dodaje odsetki do podstawy ich wyliczania w kolejnym okresie rozliczeniowym. Im więcej pieniędzy gromadzisz na rachunku rozliczeniowym, tym większy jest Twój zysk.

Oprocentowanie kont oszczędnościowych zazwyczaj jest zmienne. Oznacza to, że może ono z czasem wzrastać lub spadać – w zależności od referencyjnych stóp procentowych, które ustala Rada Polityki Pieniężnej NBP.

Wiele banków proponuje atrakcyjne oprocentowanie promocyjne – zwykle dla nowych klientów lub na nowe środki. Tego typu promocje są ograniczone czasowo i przeważnie trwają maksymalnie kilka miesięcy od złożenia pierwszego depozytu. Wyższe oprocentowanie często obowiązuje do określonej kwoty maksymalnej – środki powyżej tego limitu są objęte standardową stawką.

Czasami bank wyznacza dodatkowe warunki naliczania promocyjnego oprocentowania, np. zasilenie rachunku określoną kwotą nowych środków w danym miesiącu czy wykonanie transakcji bezgotówkowych kartą lub BLIK-iem.

W przypadku konta oszczędnościowego najczęściej nie obowiązują żadne opłaty za prowadzenie rachunku. Zazwyczaj możesz też za darmo przelać raz w miesiącu środki ze swojego rachunku – kolejne wypłaty w standardowych bankach zwykle kosztują od kilku do kilkunastu złotych.

Przyjrzyjmy się teraz nieco bliżej najważniejszym cechom lokaty oraz aspektom, które odróżniają tę formę gromadzenia pieniędzy od konta oszczędnościowego.

Cechą charakterystyczną lokaty jest to, że klient blokuje swoje środki w banku. Nie może wtedy z nich korzystać, aby nie stracić odsetek. Określony czas trwania lokaty należy ustalić już przed zawarciem umowy – najczęściej można gromadzić pieniądze przez 1 miesiąc, 3 miesiące, 6 miesięcy, 12 miesięcy lub kilka lat. Następnie bank wypłaca należne odsetki. Jeśli wybierzesz lokatę odnawialną, wtedy po upływie wyznaczonego terminu automatycznie przedłuży się ona na kolejny okres.

Banki ustalają minimalną kwotę depozytu na lokacie, np. 500 zł lub 1000 zł. Tymczasem w Raisin wynosi ona zaledwie 1 zł, co daje oszczędzającym większą swobodę w wyborze kwoty, którą chcą ulokować. Niektóre banki wyznaczają też maksymalną wysokość lokaty. Więcej na temat lokat możesz przeczytać tutaj.

W przypadku lokat bankowych klient nie może po czasie dopłacać dodatkowych środków do kwoty depozytu. Gromadzenie pieniędzy na lokacie nie jest więc sposobem na systematyczne oszczędzanie – w przeciwieństwie do konta oszczędnościowego.

W przypadku lokat terminowych odsetki naliczane są najczęściej jednorazowo na koniec lokaty. Nie występuje więc efekt procentu składanego, co jest możliwe w przypadku konta oszczędnościowego.

Wcześniejsze zerwanie lokaty zazwyczaj powoduje, że klient traci całość wypracowanych odsetek. Bank wypłaca mu wtedy samą kwotę wpłaconego kapitału. Umowa może także zakładać, że w razie przerwania lokaty przed czasem naliczone odsetki zostaną obniżone częściowo.

Oprocentowanie lokat terminowych najczęściej jest stałe w całym okresie ich trwania. Dzięki temu można od razu obliczyć swój zysk. Lokata może być też objęta zmienną stopą procentową – najczęściej dotyczy to umów długoterminowych. W takiej sytuacji bank musi powiadomić oszczędzającego z dużym wyprzedzeniem o obniżeniu oprocentowania dla lokaty terminowej o zmiennym oprocentowaniu.

Wybór między lokatą a kontem oszczędnościowym warto uzależnić od swoich indywidualnych potrzeb, sytuacji finansowej oraz celów oszczędzania. Porównaj także aktualne oferty obu tych produktów w bankach – zwróć uwagę zwłaszcza na wysokość oprocentowania.

Warto wybrać lokatę terminową zwłaszcza w następujących sytuacjach:

• trudno jest Ci powstrzymać się przed wydawaniem oszczędności – ryzyko utraty odsetek może Cię przed tym skutecznie powstrzymać;
• możesz sobie pozwolić na to, aby zablokować środki na określony czas – nie przewidujesz, że będą Ci one niebawem potrzebne;
• udało Ci się znaleźć lokatę z wysokim oprocentowaniem – wyższym niż na kontach oszczędnościowych;
• przewidujesz, że stopy procentowe wkrótce spadną – lokata ze stałym oprocentowaniem może się wtedy bardziej opłacać.

Istnieją także okoliczności, w których zwykle korzystniejsze jest odkładanie środków na kontach oszczędnościowych. Warto założyć taki rachunek zwłaszcza wtedy, gdy:

• udało Ci się znaleźć wyższe oprocentowanie rachunku oszczędnościowego niż lokat, np. w ramach promocji banku,
• chcesz regularnie oszczędzać – możesz wielokrotnie wpłacać na konto oszczędnościowe środki w dowolnej kwocie,
• zależy Ci na swobodnej możliwości dysponowania środkami – bez ryzyka utraty odsetek,
• chcesz mieć dostęp do pieniędzy w razie nieplanowanych wydatków, np. z powodu awarii samochodu czy sprzętu domowego,
• nie masz pewności, jak długo chcesz oszczędzać – rachunek zamkniesz w dowolnym momencie.

Już wiesz, co będzie dla Ciebie korzystniejsze – lokata czy konto oszczędnościowe? Rozważ swoje indywidualne potrzeby i podejmij świadomy wybór. Weź pod uwagę przedstawione w artykule różnice – zwłaszcza dotyczące oprocentowania i elastyczności oszczędzania.

Źródła:

Badanie „Barometr oszczędności 2023” przeprowadzone przez IMAS International na zlecenie Krajowego Rejestru Długów w listopadzie 2023 r.