Podatek u źródła – czym jest i co warto o nim wiedzieć?

Strona główna > Poradnik oszczędzania > Podatek u źródła

Podatek u źródła to kluczowy element międzynarodowych systemów podatkowych, który ma na celu regulowanie opodatkowania dochodów generowanych przez nierezydentów.

Jego zastosowanie obejmuje różnorodne dochody, m.in. dywidendy, odsetki czy tantiemy. W kontekście postępującej globalizacji, zrozumienie zasad funkcjonowania podatku u źródła staje się niezwykle istotne dla inwestorów. Kogo dotyczy podatek u źródła? W jakich sytuacjach obowiązujące przepisy prawa dopuszczają możliwość zastosowania obniżonej stawki podatku lub zwolnienia z niego?

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami podatek u źródła dotyczy zarówno osób prawnych, jak i osób fizycznych. Nie obejmuje jednak wszystkich przychodów uzyskanych przez te osoby – dokładnie precyzują to ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) i fizycznych (PIT). W tym artykule skupimy się jednak wyłącznie na regulacjach dotyczących osób fizycznych.

W przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych podatkiem u źródła objęte są uzyskiwane przez nierezydentów dochody z wielu różnych tytułów w tym m.in.:

• dochody z żeglugi morskiej,
• dochody z żeglugi śródlądowej,
• dochody z transportu lotniczego,
• odsetki (np. od lokat bankowych),
• dywidendy i inne dochody z udziału w zyskach osób prawnych,
• dochody z tytułu należności licencyjnych,
• wynagrodzenie dyrektorów,
• dochody z wykonywania wolnych zawodów,
• dochody z działalności artystycznej lub sportowej,
• dochody z tytułu emerytury lub renty,
• inne świadczenia.

Równie bogaty jest katalog przychodów w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych – podatek u źródła obejmuje przychody uzyskiwane przez nierezydentów z tytułu m.in.:

• odsetek,
• praw autorskich i praw pokrewnych,
• opłat za świadczone usługi w zakresie działalności widowiskowej, rozrywkowej, sportowej, doradczej i księgowej,
• niektórych opłat za wywóz ładunków i pasażerów przyjętych do przewozu w portach polskich przez zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej,
• dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, które mają siedzibę lub zarząd w Polsce (w tym przypadku podatkiem objęci są zarówno rezydenci, jak i nierezydenci).

Więcej najważniejszych informacji podatkowych można znaleźć tutaj.

Podatek u źródła (ang. Withholding Tax, WHT) to zryczałtowany podatek dochodowy, który jest potrącany u źródła dochodu, zanim ten dochód zostanie wypłacony podatnikowi. Oznacza to, że płatnik (np. pracodawca, instytucja finansowa lub inny podmiot) jest zobowiązany do odprowadzenia określonej kwoty podatku dochodowego do urzędu skarbowego przed wypłatą pieniędzy beneficjentowi (pracownikowi, dostawcy usług czy inwestorowi).

Prześledźmy mechanizm działania podatku u źródła na przykładzie polskiego inwestora, który zainwestował w zagraniczną spółkę i oczekuje regularnej wypłaty dywidendy. Z uwagi na fakt, że inwestor jest rezydentem Polski, a dywidenda pochodzi z zagranicy, obowiązek poboru podatku u źródła spoczywa na zagranicznej spółce. W praktyce oznacza to, że na konto inwestora trafia dywidenda pomniejszona o wysokość naliczonego podatku.

Wraz z dywidendą inwestor powinien otrzymać dokumenty potwierdzające pobór podatku u źródła, co może być istotne dla rozliczeń podatkowych inwestora w Polsce. Może on bowiem ubiegać się o zwolnienie lub obniżoną stawkę WHT na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartą między Polską a krajem, w którym zarejestrowana jest zagraniczna spółka.

Płatnikiem podatku u źródła jest podmiot, który dokonuje wypłaty na rzecz zagranicznego podatnika. W kontekście polskiego prawa płatnikiem jest zazwyczaj polski przedsiębiorca lub firma, która dokonuje płatności na rzecz zagranicznych podmiotów. Wracając do przytoczonego wcześniej przykładu polskiego inwestora, inwestującego w zagraniczną spółkę – to on jest w tej sytuacji podatnikiem, natomiast spółka płatnikiem podatku u źródła.

Jakie konkretnie obowiązki ciążą na płatniku? Płatnicy podatku u źródła mają obowiązek pobrać podatek i dochować przy tym należytej staranności. Mowa o obliczeniu podatku według właściwej dla danego przychodu stawki i przekazaniu na rachunek podatnika kwoty netto (tj. pomniejszonej o obliczony podatek WTH). Płatnicy muszą również wpłacić pobrany podatek u źródła do urzędu skarbowego, zachowując przy tym ustawowe zalecenia i terminy.

Jakie obowiązki ciążą na podatniku, czyli naszym inwestorze?

• Podatnik powinien uzyskać certyfikat rezydencji podatkowej swojego kraju od odpowiednich organów. Dokument ten potwierdza, że jest on rezydentem podatkowym danego państwa. Może być niezbędny do skorzystania z preferencyjnych stawek lub zwolnień z WHT na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jak uzyskać certyfikat rezydencji podatkowej? Konieczne będzie złożenie stosownego wniosku do Urzędu Skarbowego. Możesz to zrobić osobiście lub przez pełnomocnika. Sam wniosek złożysz w formie elektronicznej (w e-Urzędzie Skarbowym lub za pośrednictwem e-PUAP) lub papierowej (bezpośrednio w urzędzie lub drogą pocztową). Złożenie wniosku w e-Urząd Skarbowy jest bezpłatne. W pozostałych przypadkach konieczne będzie wniesienie opłaty skarbowej w wysokości 17 zł. Czas oczekiwania na zaświadczenie wynosi 7 dni.
• Podatnik powinien kontrolować, czy pobrany podatek u źródła jest zgodny z obowiązującymi stawkami oraz, czy płatnik prawidłowo go obliczył. W przypadku zauważenia nieprawidłowości należy zgłosić ten fakt płatnikowi.
• Zarówno podatek od dochodów kapitałowych, jak i podatek zapłacony poza granicami kraju, podatnik musi uwzględnić w rocznym zeznaniu podatkowym. Formularze PIT-36 i PIT-38, przewidują specjalne miejsca na zadeklarowanie dochodów z odsetek czy dywidend.

Wysokość podatku u źródła może różnić się w zależności od kraju oraz charakteru dochodu. W Polsce co do zasady podatek u źródła naliczany jest według stawki 20%. Wyjątek od reguły stanowi podatek u źródła naliczany z tytułu dywidend – w ich przypadku stawka podatku u źródła wynosi 19%.

Przepisy podatkowe przewidują również stawkę dodatkową, wynoszącą 10%. Możliwość zastosowania stawki podatku istnieje dla przychodów:

• uzyskanych z tytułu należnych opłat za wywóz ładunków i pasażerów przyjętych do przewozu w portach polskich przez zagraniczne przedsiębiorstwa morskiej żeglugi handlowej, z wyjątkiem ładunków i pasażerów tranzytowych;
• uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej.

Jaką stawkę podatku musi zapłacić polski inwestor, który zdeponuje na lokacie swoje oszczędności?

Stawka podatku od odsetek wynosi w Polsce 19%. O ile inwestor wybierze polski bank, formalności ograniczone są do minimum – podatek obliczy i odprowadzi do urzędu skarbowego bank. Nie ma też obowiązku wykazywania czegokolwiek w formularzu PIT.

Nieco inaczej wygląda to w przypadku lokat w zagranicznych instytucjach finansowych. Wypłacone przez bank odsetki inwestor musi bowiem samodzielnie rozliczyć w rocznym zeznaniu podatkowym. Wysokość podatku jest dokładnie taka sama – 19%, przy czym istnieje możliwość odliczenia podatku odprowadzonego już za granicą do obowiązujących limitów. Przykładowo w przypadku Holandii można odliczyć 5% zapłacone u źródła, a pozostałe 14% należy zapłacić w Polsce. Dokładnie taki sam limit obowiązuje dla Niemiec czy Austrii. W przypadku Szwecji, Francji czy Hiszpanii nie odlicza się nic, a w przypadku Irlandii 10%.

W niektórych przypadkach umowy międzynarodowe, takie jak umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, mogą doprowadzić do obniżenia stawki podatku u źródła. Jakie warunki muszą zostać spełnione, by zaistniała możliwość zastosowania obniżonych stawek podatku?

Nierezydenci zapłacą niższą stawkę podatku u źródła, o ile spełnione zostaną dwa kluczowe warunki:

• zawarta z krajem nierezydenta umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania przewiduje możliwość zastosowania niższej stawki podatku u źródła dla uzyskanego przez niego przychodu;
• nierezydent okaże certyfikat rezydencji (zaświadczenie wydawane przez organ podatkowy), który jednoznacznie potwierdzi, że posiada on w tym kraju miejsce zamieszkania lub siedzibę dla celów podatkowych.

W tym miejscu trzeba jednak wspomnieć o pewnym wyjątku, na który zdecydował się ustawodawca – tj. częściowym odejściu od tzw. ulgi u źródła (ang. relief at source). Obowiązujące obecnie przepisy przewidują obowiązek pobrania podatku w standardowej wysokości, o ile w danym roku podatkowym na rzecz podatnika płatnik przekazał wypłaty w kwocie ponad 2 mln złotych.

Obowiązujące w Polsce przepisy podatkowe zakładają istnienie pewnych mechanizmów, które pozwalają na legalne uniknięcie podatku u źródła. Jednym z nich są wspomniane już specjalne warunki wynikające z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Pozwalają one nie tylko w pewnych przypadkach zastosować niższą stawkę podatku, ale także skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku.

Do niedawna ustawodawca przewidywał również generalne zwolnienie z poboru podatku u źródła w przypadku dochodów z tytułu odsetek i dyskonta od listów zastawnych oraz obligacji. Z początkiem 2024 roku wprowadził jednak pewne ograniczenia, które nałożyło na płatników dodatkowe obowiązki weryfikacyjne. Obecnie ze zwolnienia nie mogą skorzystać tylko podatnicy, którzy nie są powiązani z emitentem oraz nie posiadają pośrednio lub bezpośrednio (łącznie z innymi podmiotami powiązanymi) więcej niż 10% wartości nominalnej tych obligacji.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 3).